Na samom severu Vojvodine, tačnije u Bačkoj, smešteno je Ludoško jezero (nazivaju ga i Ludaško jezero). Na nadmorskoj visini od 98 metara, ovo jezero ima dužinu od 4 kilometra i prostire se na teritoriji površine od 387 hektara. Pripada području opštine Subotica i od samog grada je udaljeno 12 kilometara na istok, a nalazi se na atarima sela Šupljak i Hajdukovo.
Pokraj severozapadne strane Ludoškog jezera prolazi autoput E-75, a duž njegove severne strane se nalazi put Subotica – Segedin.
Kako ovi putevi čine deo turističkog pravca istočne Evrope, tj spajaju Srbiju i Crnu Goru sa Mađarskom, to je ovo jezero na veoma povoljnom geografskom položaju. Ovim putevima Ludoško jezero je dobro povezano i sa turističkim centrima koji se nalaze u krugu od 100 kilometara, a to su: Zrenjanin, Kikinda, Sombor, Subotica, Novi Sad itd.
Ono što takođe njegov geografski položaj čini veoma povoljnim jeste i blizina jezera Palić, Subotičke šume i reke Tise.
Postanak i okruženje jezera
Ludoško jezero je nastalo prilično davno na taj način što je vetar napravio udubljenje, a peščane dine su zaustavile oticanje vode iz ovog udubljenja. Ovo eolsko udubljenje smešteno je južno od pomenutog sela Hajdukovo i sa istočne strane Palića. Njegovo pružanje je u pravcu sever-jug i zbog načina na koje je postalo, pripada grupi eolskih jezera.
Okolina jezera je složenog geološkog sastava, naime tokom potrage za naftom, napravljene su bušotine zahvaljujući kojima je utvrđen dubinski sastav stena. Kod Palića su otkriveni crveni permski pešćari, a kod Horgoša škriljive metamorfne stene, na dubinama od 2100 – 2400.
Ovo jezero je smešteno u prostranoj depresiji, na mestu gde se susreću peščane i lesne formacije. Sa južne i istočne strane jezera nalazi se Bačka lesna zaravan koja je blago zatalasana i smeštena je na visini nekoliko metara većoj nego Ludoško jezero.
Sa severne strane je peščarska oblast koja pripada Subotičko-Horgoškoj peščari, dok je sa zapadne strane lesno-peščarski predeo. Na istoku se otvara široka udolina kroz koju protiče rečica Kireš. U depresiji zapadno od Ludoške nekada su postojala još dva jezera, Krvavo i Slano. Krvavo jezero je danas jezero rekreativnog tipa poznato pod nazivom Omladinsko jezero, dok je Slano jezero pred nestajanjem zbog suše i otpadnih voda.
Na severnoj strani je Ludoško jezero močvarnog karaktera, dok je severoistočni deo nekada često bio isušivan i imao je ritske karakteristike. Dno jezera je prekriveno belom, nepropusnom glinom, a preko nje se u velikoj meri nataložio mulj.
Klima ove oblasti je umereno-kontinentalnog tipa, tj semiaridnog do semihumidnog karaktera. Temperatura u toku godine varira od -26 do 40 stepeni, a u vreme hladnih zimskih meseci voda u jezeru nekada zamrzne što može da traje i do tri meseca. U letnjem periodu temperatura vode dostiže i do 30 stepeni. Doba godine koje je najbolje za boravak na jezeru je od sredine maje do sredine oktobra.
Flora i fauna
Biljni svet koji se nalazi oko jezera je prilično bogat. Šaševi, perunika, konopluša, šarena vrbičica su neke od biljnih vrsta koje krase obalu Ludoškog jezera. Veliki kaćunak je biljka koja cveta u okolini jezera i zaštićena je zakonom, a takođe u priobalnim delovima raste i zeleni morski trozubac, koji se nalazi u Crvenoj knjizi flore Srbije, kao i barska orhideja.
Područje vlažnih poplavljenih livada, kao i samog jezera, predstavlja pogodno tlo za razmnožavanje raznih vodozemaca, a najznačajniji su: barska žaba, zelena žaba, veliki i mali mrmoljak, obična češljarka, a jedna od zaštićenih vrsta je barska kornjača. Srebrni karaš je danas najpoznatija riba ovog jezera i predstavlja vrstu koja se najčešće lovi, dok je nekada to bio zlatni karaš.
U jezeru se nalazi oko dvadeset ribljih vrsta, među kojima je i čikov, koji je zaštićen. Što se tiče ptičijeg sveta, najznačajniji stanovnici Ludoškog jezera su ptice močvarice. Prisustvo ovih vrsta omogućilo je da područje oko jezera bude smešteno na listu močvarnih područja od međunarodnog značaja.
Od ovih ptica najznačajnije su: bukavac, bela i brkata senica, vodomar, ševarski cvrčić, modrovoljka, barski petlovan, mali barski petlić kao i žuta i riđa čaplja. Od najznačajnijih sisara koji naseljavaju ovo područje, tu su: vidra, srna, zec i divlja svinja.
Kulturno – istorijske vrednosti
Neka od istraživanja na polju arheologije potvrdila su da je ovaj prostor bio naseljen još u periodu paleolita, neolita, bakarnog doba, srednjeg veka i renesanse.
U blizini se nalazi selo Ludaš, najstariji salaš u okolini jezera, čije arhaične seoske kuće spadaju u mađarski ravničarski tip kuća, tačnije u njegovu najjužniju varijantu.
Specijalni rezervat prirode
Deo Ludoškog jezera se po prvi put našlo na listi zaštićenih predela 1955. godine, da bi Uredbom Vlade Republike Srbije iz 1994. godine bilo proglašeno Specijalnim rezervatom prirode. Ovom Uredbom o zaštiti Specijalnog rezervata, njegova površina je proširena i danas iznosi negde oko 850 hektara. Pod ovaj rezervat pripadaju i obala i jezero koji se nalaze uz naselja Hajdukovo, Nosa i Ludaš (Šupljak).
Pored samog jezera, ovom rezervatu pripada i oko 2000 hektara zaštićene zone. Javno preduzeće „Palić – Ludaš“ je nadležno za zaštitu ovog dobra. Još od kamenog doba, ljudi naseljavaju područje u okolini ovog jezera i u blizini naselja Nose se nalazi nekolicina arheoloških nalazišta.
Ono što treba obići ukoliko vas put navede u ovaj kraj su katolička crkva i parohija, smeštene na Ludaškom šoru, i predstavljaju spomenike od kulturnog značaja. Ludaško jezero se nalazi na listi Ramsarskih područja od 1997. godine, što mu daje međunarodni značaj. Zbog ovoga Ludoško jezero spada u I kategoriju zaštite.
Ovaj Specijalni rezervat se na severu graniči sa Nacionalnim parkom Kiškunšag, koji se nalazi u Mađarskoj, tačnije kod mesta Kečkemet.
