Nacionalni park Sutjeska se nalazi u Bosni i Hercegovini, u delu Republike Srpske, i prostire se na površini od 17.250 ha. Nalazi se na magistralnom putu Beograd – Višegrad – Foča – Tjentište – Bileća – Trebinje – Dubrovnik, a najbliži grad mu je Foča.
Park Sutjeska je dobio status nacionalnog parka 1965.godine, što ga čini najstarijim nacionalnim parkom Bosne i Hercegovine.
Teren nacionalnog parka Sutjeska i nije naročito prohodan, što sa jedne strane oživljava avanturistički duh turista, a zbog čega je i sam po sebi interesantan brojnim osvajačima različitih prirodnih visina, ali je ova činjenica ipak bila presudan faktor u jednoj od najpoznatijih bitaka tokom Drugog svetskog rata. Naime, o ovoj bici u knjigama iz istorije možete čitati kao o ’’Petoj neprijateljskoj ofanzivi’’ ili ’’Bici na Sutjesci’’, a odigrala se 1943.godine. ona se smatra jednom od najtežih bitaka za Jugoslovene u vreme Drugog svetskog rata i njihove odbrane od napada Nemaca koji su pokušali da zauzmu ovu teritoriju. Srećom po Jugoslovene, održala se baš ovde. Partizani su uspeli da iskoriste sve prilike koje im je ovaj deo države omogućavao i tako se oslobodili svih direktnih napada nemačkih vojnika. 1971.godine, u okviru memorijalnog kompleksa ’’Dolina heroja’’, postavljen je i spomenik palim borcima pored magistralnog puta Foča – Tjentište – Bileća.
Osim memorijalnog kompleksa ’’Dolina heroja’’, sam nacionalni park obiluje brojnim spomenicima vezanim za pobedu Jugoslovena u bitkama protiv Nemaca u Drugom svetskom ratu, a sam park, kao i njegova okolina, su bogati arheoloskim nalazištima i istorijskim i etničkim obeležjima, što stvara savršen spoj između prirode i čoveka.
Prirodna bogatstva
U Evropi danas ima svega 4 sačuvanih prašuma. Jedna od njih, Perućica, se nalazi baš u nacionalnom parku Sutjeska. Prirodni rezervat Perućica se nalazi u samom srcu nacionalnog parka i zauzima površinu od 1.434 ha. Inače, od momenta formiranja nacionalnog parka Sutjeska, ova prašuma je zakonski postala zaštićena, te je bilo kakva intervencija ljudi zabranjena.
Na granici Republike Srpske i Crne Gore se nalazi dinarska planina Maglić, do koje se može doći i iz pravca samog nacionalnog parka, a osvajanje njenog najvišeg vrha, Maglića, koji se nalazi na visini od 2.386 metara i to baš na teritoriji nacionalnog parka Sutjeska, predstavlja izazov za veliki broj alpinista, planinara i ostalih istraživača i ljubitelja prirodnih sportova ovog tipa.
Kroz samo srce nacionalnog parka protiče i reka Sutjeska, po kojoj on i nosi naziv. Ona je godinama probijala svoj put kroz kanjon dok nije dobila tok i oblik kakav ima danas.
Svi turisti koji dođu na teritoriju nacionalnog parka Sutjeska, pored planine Maglić mogu uživati i u prelepom prizoru Dinarida, pa čak ih i osvajati. Oni se prostiru sve do Prokletija na granici sa Crnom Gorom i Albanijom na jednoj strani i Hrvatske na drugoj.
Ovaj ekološki biser u svom sastavu ima nekoliko planinskih masiva i planinskih pašnjaka, raznovrsnih gustih šumskih kompleksa, a i pitomih dolina. Pored prašume Perućica i delova planine Maglić, površina nacionalnog parka Sutjeska obuhvata i područja Zelengore, Volujaka i Vučeva.
Na Zelengori ima tačno 8 glečerskih jezera, takozvanih ’’gorskih očiju’’, a u okolini se nalaze i kanjoni Jabučnice, Hrčavke i Sutjeske.
Zelengora
Kao što smo već pomenuli, na Zelengori se nalazi 8 glečerskih jezera, koje nazivamo i ’’gorskim očima’’, a, pored toga, Zelengora predstavlja i veoma aktivno prirodno lovište. Na ovim prostorima se inače uzgaja veliki broj divljači, poput srna, divljih svinja, medveda, divokoza i tetreba, koji se nalaze pod posebnom zaštitom, a, pored njih, na ovom prostoru živi i veliki broj beskičmenjaka, među kojima ima najviše vrsta leptira, zatim su tu vodozemci, gmizavci, 36 vrsta sisara i veliki broj različitih vrsta ptica.
Zelengora se se prostire na 53.240 ha, a kroz nju protiču brojne značajne reke, uključujući Sutjesku, Jabušnicu i Hrčavku, koje su bogate ribom, naročito potočnom pastrmkom, a ribolov je dozvoljen, zbog čega ovde često možete u ranim jutarnjim satima naići na ljubitelje ovog sporta.
Flora i fauna
Nacionalni park Sutjeska obiluje raznolikim biljnim i životinjskim svetom, zbog čega je dugi niz godina pravi rudnik znanja za različite stručnjake na polju nauke, zoologije, botanike, šumare i geologe.
Na ovoj teritoriji se mogu susreti brojne retke i ugrožene vrste biljaka, kao i preko stotine jestivih gljiva.
Što se životinjskog sveta tiče, najbrojnije su ptice, kojih je, na početku 3 milenijuma, zabeleženo preko 110 vrsta, od kojih se tada 61 vrsta nastanjivala i gnezdila u nacionalnom parku Sutjeska, 32 vrste se nastanjuju ovde isključivo leti, dok 16 vrsti ptica obilaze nacionalni park Sutjeska svakog proleća i svake jeseni, a svega 5 zabeleženih vrsti dolazi isključivo zimi. Od svih vrsta ptica koje sezonski ili permanentno nastanjuju nacionalni park Sutjeska su najintrigantniji detlići. Naime, čak 9 vrsti detlića živi na ovim prostorima, što je približno 90% vrsti detlića koje nastanjuju Evropu.
Brojne planinske reke nacionalnog parka Sutjeska su bogate i potočnom pastrmkom, a šume su bogate divljačima.
Neki od važnijih datuma
17.maj 1952.godine: Prašuma Perućice, koja se prostire na 1.234 ha, se po nalogu vlade Narodne Republike Bosne i Hercegovine, izdvaja kao šumarski objekat potreban naučnim istraživanjima i nastavi;
03.jun 1954.godine: Po nalogu Zemaljskog zavoda za zaštitu spomenika kulture i prirodnih rijetkosti Bosne i Hercegovine, površina prašume Perućica se proširuje za dodatnih 200 ha, te sada iznosi 1.434 ha i postavlja se pod zaštitom države kao prirodni rezervat;
1958.godine: Na Tjentištu se završava izgradnja Spomen kosturnice, gde se sahranjuje 3.301 borac iz Bitke na Sutjesci;
05.septembra 1971.godine: Svečano se otkriva spomenik palim borcima u Drugom svetskom ratu, u okviru memorijalnog kompleksa ’’Dolina heroja’’, kao rad Miodraga Živkovića;
27.jul 1975.godine: Svečano se otvara spomen kuća bitke na Sutjesci, koja je delo Ranka Radovića.
Dolina heroja
U izgranji ovog memorijalnog komleksa je, od 70 – ih godina prošlog veka, pa sve do raspada SFRJ, pored profesionalaca, učestvovao i veliki broj omladinaca, uključujući i ORA ’Sutjeska’. ,
U memorijalnom kompleksu ’’Dolina heroja’’ se nalaze sledeća obeležja:
- Spomen doma ’’Bitke na Sutjesci’’, čiju izgradnju je nadgledao arhitekta Ranko Radović, a unutrašnjost je oslikana freskama slikara Krste Hegedušića, a po ideji istoričara Dušana Plenče;
- Monumentalni spomenik palim junacima, ispred kog se nalazi i kosturnica sa telima 3.301 borca;
- Grob Nurije Pozderca;
- Grob Save Kovačevića;
- Spomen – obeležje Drugoj dalmatinskoj udarnoj brigadi;
- Spomen – obeležje pogibije Ivana Gorana Kovačevića i doktora Sime Miloševića;
- Spomenik Četvrtoj proleterskoj crnogorskoj udarnoj brigadi;
- Mesto ranjavanja Josipa Broza Tita na Ozrenu.
Pored ovih najznačajnijih, u sastavu memorijalnog kompleksa ’’Dolina heroja’’ ima još 73 značajnih spomenika i obeležja.
Pored ovih obeležja, u okviru kompleksa su se nalazili i:
- Sportski rekreativni centar sa veštačkim jezerom i terenima;
- Omladinski centar sa Domom mladih;
- Hotel ’Sutjeska’;
- Hotel ’’Mladost’’
Na ovoj teritoriji je 1973.godine snimljen film ’’Sutjeska’’, reditelja Stipe Delića, koja je govorila o detaljima same bitke, a u njemu su glumila sva velika imena tadašnje jugoslovenske filmske i teatarske scene.
OK fest
Ok fest je manifestacija koja se održava svakog jula u Tjentištu, što je učinilo ovo mesto privlačnijim i omladini koja nije toliki zaljubljenik u istoriju. Pored meštana, OK fest okuplja i omladinu celokupne bivše Jugoslavije, a neretko se na ovoj teritoriji tokom OK festa okuplja i svetsko stanovništvo.
OK fest mladima omogućava trodnevnu zabavu uz muziku, gde nastupaju, kako mlade nade elektro muzike, tako i poznata imena rok scene.
Pored stage – eva koji okupljaju poznata imena u Bosni i Hercegovini, pa i širom cele Evrope, a možda i šire, posetioci ove manifestacije uživaju i u kampovanju, planinarenju i obilasku Zelengore, Perućice i planine Maglić.
