Ugledni svetski portali sve više skreću pažnju šire javnosti na to da je Srbija destinacija koja ide ka tome da postane “top place to visit”. Oni koji su već imali prilike da prošetaju Srbijom, verovatno su otkrili legendarni noćni život u glavnom gradu Beogradu, dok su neki drugi “partijali” na Exit festivalu u Novom Sadu. Ipak, to je samo delić priče o Srbiji.
Krajolik naše zemlje kreće se od beskrajnih ravnica Vojvodine na severu, do dramatičnih planinskih venaca i divljenja vrednih nacionalnih parkova na jugu, zapadu i istoku.
Zaveštanja ostavljena od bivših vladara Habsburške monarhije i otomanskih Turaka, mogu se pronaći u svemu, počev od arhitekture, pa sve do kuhinje, gde Zapad zaista sreće Istok.
Sa četiri planinske oblasti, 6 plovnih reka, nekoliko impozantnih kanjona, pet velikih nacionalnih parkova, više od 60 prirodnih rezervata, 15 prirodnih parkova i 280 “prirodnih spomenika”, Srbija itekako ima šta da ponudi zaljubljenicima u prirodu, avanturistima, trekerima, planinarima, splavarima i običnim turistima!
Svi oni koji su voljni da upoznaju Srbiju, trebalo bi da krenu prvo od njenih reka i jezera. Svako ponaosob priča neku svoju priču i svako je izuzetno na svoj način.
Jezera u Srbiji
Prirodna jezera. U Srbiji postoje prirodna i veštačka jezera. Prirodna jezera su malobrojna i manja su po površini. Njih možemo naći na planinama, ali i u Vojvodini. Ako bi se geografski posmatrali, onda ih možemo podeliti na ona koja su po postanku basena lednička i urvinska (postoje na planinama) i eolska i rečna (postoje u Vojvodini).
Urvinska jezera nastaju tako što se pokreću velika klizišta i tada veća količina zemlje pregrađuje rečnu dolinu. Formiranjem prirodne brane od zemlje, akumulira se jezero. Takva jezera kod nas su Jovačka jezera koja se nalaze kod Vladičinog Hana na Jovačkoj reci i Zavojsko jezero koje se nalazi na reci Visočici.
Lednička jezera mogu da nastanu samo na veoma visokim planinama. Kod nas su to Prokletije i Šar-planina. Ovakva jezera imaju izuzetno čistu vodu i posebnu prirodnu lepotu, pa se još nazivaju i “gorske oči”.
Fluvijalna ili rečna jezera se uglavnom nalaze u dolinama panonskih reka. Nastaju tako što se presecaju meandri ili tako što meandri bivaju napušteni. Ova jezera nisu duboka i obično su u današnje vreme prirodni rezervati. To su Srebrno jezero koje se nalazi na Dunavu kod mesta Veliko Gradište, zatim Carska bara koja se nalazi na mestu gde se Begej uliva u Tisu, Belo jezero i Ečka ribnjak, takođe na Begeju.
Eolska jezera, kao što im ime kaže, nastaju uz pomoć vetra. Ona su plitka i imaju malu površinu. Najpoznatija eolska jezera u Srbiji su Kelebijsko, Slano, Krvavo, Ludoško i najveće Palićko jezero kod Subotice koje ima površinu od 4.6 km2.
Veštačka jezera. Zagat ili veštačko jezero nastaje tako što čovek svesno deluje na prirodu. Veštačko jezero se može formirati tako što će se pregraditi rečna dolina, kanjon ili klisura uz pomoć zemljane ili betonske brane. Prva veštačka jezera na svetu građena su još pre 1000 godina pre nove ere u dalekoj Siriji, Indiji, Mesopotamiji, Egiptu. U današnje vreme postoji mnogo veštačkih jezera. Ova jezera služe ili za proizvođenje električne energije ili za snabdevanje vodom, potom za navodnjavanje, ribnjake, sport, rekreaciju i turizam.
Najveće veštačko jezero u Srbiji je Đerdapsko jezero. Tu su još i Perućac, Zvorničko jezero, Zlatarsko jezero, itd.
Ako bismo posmatrali jezera po njihovoj površini, onda bismo ih mogli podeliti na ona koja imaju površinu veću od 4 km2, i na ona manje od toga. Tako bi u najveća jezera spadala sledeća: Đerdapsko, Vlasinsko, Perućačko, Gazivode, Zvorničko, Zlatarsko, Potpećko, Palićko i Belo jezero. Manja jezera su: Bovansko jezero, Borkovačko jezero, Belocrkvanska jezera, Belopotočka jezera, Bešenovačko jezero, Batlavsko jezero, Ada Safari, Borsko jezero, Brestovačko jezero, Gružansko jezero, Zavojsko jezero, Savsko jezero, Sjeničko jezero, Srebrno jezero, Ćelije, itd.
Jezera u Srbiji – turistički izazov
Kao što vidimo, Srbija se može pohvaliti brojnim jezerima koja se razlikuju po načinu postanka, ali i po svrsi koju trenutno ispunjavaju.
U ovom delu teksta ćemo se osvrnuti na ona jezera koja se mogu pohvaliti organizovanim turističkim sadržajem i koja pored svoje prirodne lepote mogu ponuditi i druge pogodnosti.
Krenućemo od severa naše zemlje, od Palićkog jezera.
Palićko jezero
Ovo prirodno jezero, koje ima eolsko poreklo, nalazi se kod Subotice, na samom severu Srbije. Mesto Palić, po kome je jezero dobilo ime, veliki je i značajan centar turizma, kako u Vojvodini, tako i u celoj Srbiji, odnosno u regionu.
Oblast oko Palićkog jezera je područje koje je zaštićeno od strane države i predstavlja prirodni park.
Zvaničan naziv ove oblasti je Park prirode “Palić”. On obuhvata Palićko jezero i deo naselja. Prirodne vrednosti koje čine park prirode “Palić” su park, tri spomenična stabla i jezero, a od kulturnih to su palićke vile, neki objekti od velike arhitektonske vrednosti i ogroman park, letovalište, banje i dr.
U okviru parka prirode Palić se nalazi i fantastičan Zoološki vrt u kome ima više od 50 životinjskih vrsta i koji je jedini zoološki vrt u Srbiji otvorenog tipa, odnosno uređen kao arboretum. Ukupna površina parka iznosi 712.36 hektara.
To je područje koje se vodi kao zaštićeno područje treće kategorije, a spada u oblast koja ima međunarodni značaj zbog određenih vrsta biljaka i ptica. Takođe, park prirode Palić je član tzv. EMERALD mreže koja obuhvata sva ona područja koja imaju internacionalni značaj za održavanje biološkog diverziteta.
Park koji se nalazi u ovom kompleksu je podignut davne 1842. godine. Najznačajniji primerci su hrastova stabla (hrast lužnjak) koja datiraju još od pre 250 godina. Još od 1975. godine, kada su stupila na snagu prva zvanična dokumenta o zaštiti i održavanju ove zone, seča je zabranjena jer je to dobro od opšteg interesa.
Samo jezero obuhvata 4.6 km2, a najveća dubina mu je 3.5 m. Deo koji je turistički dostupan obuhvata 3.8 km2 i na tom prostoru su napravljene tri plaže. Temperatura vode je između 17 i 25 stepeni jer se na tom prostoru prikupi oko 2100 sunčanih sati u toku cele godine.
Postoje razne legende vezane za nastanak jezera, a neke od njih su da je ono tek ostatak velikog Panonskog mora, jer je jezerska voda pomalo slana. Naučnici objašnjavaju da je ovo izdansko jezero i da je nastalo akumulacijom padavina u udolini. Slana voda je posledica slivanja sa terena koji u sebi sadrži natrijum-hlorid.
Iako se za Palićko jezero, kako dokumenti kažu, znalo još od 15. veka, prva zvanična mapa nastala je tek krajem 17. veka, negde u vreme Velike seobe Srba.
Malobrojni lekari iz 19. veka, upućivali su na lekovita svojstva mulja i jezerske vode, pa se zbog toga i donela odluka da se napravi prva gostionica 1845. godine. Ova gostionica se zvala Donja trščara. Nakon izgradnje pruge Zemun-Budimpešta, sve više je ljudi koji dolaze da bi lečili svoja kožna i koštana oboljenja, ali i da bi se zabavljali i provodili. Pre Prvog svetskog rata, ovde su se održavala takmičenja u biciklizmu, mačevanju, brzom hodanju, itd.
Krajem 19. veka, na Paliću je bilo preko 200 vila, a nakon Drugog svetskog rata se gradnja uvećala i dostigla značajan turistički kapacitet. Danas možete odsesti u privatnim pansionima, apartmanima, bungalovima, hotelima.
Palićko jezero je zaista pravo mesto za sve one ljude koji su u potrazi za prijatnim odmorom, a koji nemaju želju da odu na more. Odlično je provesti mirne dane šetajući pored jezera ili u parku i po šumi. Pošto su mogućnosti koje ovo mesto nudi raznolike, turisti vole da odlaze na Palićko jezero jer tamo mogu da uživaju u prirodnim lepotama, ali i u sportskim aktivnostima i kulturnom sadržaju.
Ljubitelji pecanja ili posmatranja ptica, takođe posećuju ovo mesto. Kažu da u Palićkom jezeru ima 19 vrsta riba, a najpoznatije su babuška, amurski čebačok, sunčanica, smuđ, štuka, čikov.
Na ataru oko Palićkog jezera se gnezdi 101 vrsta ptica, a ukupan broj vrsta koji je zabeležen je 207. Od svih ovih vrsta, pet njih se smatra ugroženim na celom svetu, a 48 u Evropi.
U letnjim mesecima, posetioci Palića mogu prisustvovati velikom evropskom filmskom festivalu.
Palićko jezero je zaista destinacija koja se nikako ne sme prevideti.
Jezero Perućac
Jezero Perućac je za razliku od Palićkog jezera, veštačko jezero. Jednim delom se nalazi u Republici Srbiji (kod Bajine Bašte), a jednim delom u Republici Srpskoj.
Jezero je nastalo nakon što je izgrađena hidroelektrana Bajina Bašta, čija je izgradnja počela 1961. godine. Uz pomoć velike betonske brane koja je visoka 90.5 m i duga 460 m, pregrađena je Drina. Veštačko akumulaciono jezero Perućac je nastalo tom prilikom. Proteže se dužinom od 52 km sve do Višegrada.
Voda kojom se jezero napaja je voda reke Drine, a ukupna površina mu iznosi nekih 12.4 km2. Najveća dubina jezera je 60 m.
Izuzetna lepota ovog jezera potiče od činjenice da se jezero nalazi u zavoju kanjona reke Drine koji je stvorila priroda. Ovaj kanjon se uvija oko planine Tare, na kojoj je smešten poznati Nacionalni park. Posetioci ovog kraja mogu zaista uživati u nebrojenim prirodnim lepotama kako samog jezera, tako i okoline.
Na desnoj obali reke Drine, na svega 13 km od Bajine Bašte, nalazi se turistički kompleks, odnosno naselje Perućac, u kome ima kafića, restorana i vila. Na plaži koja je uređena i organizovana ima tuševa, kabina za presvlačenje i bazena za decu.
Turisti se u jezeru mogu kupati, voziti brodićima, pedalinom, kanuom ili pecati. Ekosistem jezera je bogat jer ribolovci mogu hvatati klena, mrenu, šarana, soma, skobalja i dr.
Kupališna sezona traje uglavnom celog leta, odnosno u julu i u avgustu. Kupači su bezbedni jer je prostor za kupanje ograđen bovama.
Najlepši događaj u ovom kraju je “Drinska regata” koja se održava svakog jula. Dužina regate je 25 km i ide od samog Perućca do mesta Rogačice.
Ako želite da obićete i okolinu jezera, onda vam toplo preporučujemo lokalitet “Mramorje” sa srednjovekovnim grobljem iz 14. i 15. veka.
Srebrno jezero
Srebrno jezero je jedno od najuređenijih jezera sa lepim izletištem. Ono je, takođe, veštačko jezero, nastalo akumulacijom rukavca Dunava. Nalazi se blizu Velikog Gradišta, a od Beograda je udaljeno oko 120 km. Dužina jezera je 14 km, a obuhvata površinu od 4.5 km2. Najdublje je na tački pod imenom Glava vrbnika – 16.5 m. Voda je uvek bistra i čista i poseban je raj za ribolovce i kupače.
Na Srebrnom jezeru postoji “Silver lake Resort”kompleks opremljen sportskim, turističkim, kongresnim i rekreativnim sadržajem, kao i malo pristanište za brodiće, kafei, restorani i smeštajne jedinice.
U blizini jezera možete obići i nekoliko manastira, tvrđava i arheološka nalazišta Viminacijum i Lepenski vir.
Vredna pomena su svakako i jezera poput Belocrkvanskih, zatim Zaovinsko, Borsko, Vlasinsko, Gružansko, o kojima će biti reči u nekim od narednih tekstova.
