Poznato je da vodene površine prekrivaju više od 70% naše planete. Osim brojnih okeana i mora koji svojom veličinom obuhvataju više različitih država pa i kontinenata, važno je spomenuti i jedno jezero, koje odavno ima status mora, ne samo zbog svoje veličine, nego i zbog slanosti vode u njemu.
Naime, u pitanju je Kaspijsko jezero, za koje ste verovatno čuli još u osnovnoj školi. U pitanju je najveće jezero na svetu.
U ovom tekstu ćete imati priliku da saznate nešto više o Kaspijskom jezeru, o njegovom poreklu, položaju i drugim karakteristikama.
Osim toga, predstavićemo i najveće jezero u Evropi, a to je jezero Ladoga.
Najveće jezero na svetu
Dakle, Kaspijsko jezero je najveće jezero na svetu. Ono je prvobitno bilo deo okeana koji je nosio naziv Tethis, a koji je bio u dodiru sa Tihim okeanom i sa Atlantikom. To je bilo negde pre oko 5, 5 miliona godina, tako da je u pitanju veoma veliko vremensko razdoblje.
Međutim, svi znamo da je u dalekoj prošlosti došlo do velikog pomeranja kontinenata, tako da se prekinula i veza Kaspijskog jezera sa ova dva velika okeana. Osim toga, jedan deo vode okeana Tethis ostao je zatvoren između kopna i znatno mu je opao nivo vode. Upravo ta voda koja je ostala zarobljena između kopna predstavlja danas Kaspijsko jezero.
Kaspijsko jezero ima površinu od neverovatnih 371 800 km2, tako da po površini podseća na more. Osim toga, ovo jezero je slano baš kao i more. Smatra se da je Kaspijsko jezero čak 5 puta veće of Gornjeg jezera, koje je po veličini drugo na svetu.
Da biste uvideli kolika je veličina Kaspijskog jezera, pomenućemo još to da je ovo jezero dugačko neverovatnih 1200 km i da ima širinu 210-435 km. Kao što možete videti, dimenzije ovog jezera su ogromne, tako da ne treba da vas čudi što se ovo jezero naziva i more. Osim toga, imajte na umu da je Kaspijsko jezero dosta veće i od našeg Jadranskog mora.
Što se geografskog položaja ovog jezera tiče, ono se nalazi između Evrope i Azije, odnosno na granici ova dva kontinenta. Oko Kaspijskog jezera se nalaze Rusija, Iran, Turkmenistan, Kazahstan i Azerbejdžan.
Najveća dubina Kaspijskog jezera je 1025 m, a ta dubina je izmerena u južnom delu jezera. Severni deo Kaspijskog jezera je dosta plići, jer u njemu se gomilaju nanosi koji dolaze od reke Volge. Smatra se da je u severnom delu Kaspijskog jezera dubina svega 22 m, dok u nekim delovima iznosi samo 5 metara, tako da u tom delu postoje veoma siromašna flora i fauna. Na severu i na istoku od Kaspijskog jezera smeštene su stepe Centralne Azije. Važno je spomenuti i zaliv Kara Bogaz, koji se nalazi na istočnoj obali Kaspijskog jezera. Sada ćete videti nešto više o salinitetu Kaspijskog jezera.
Kao što smo već rekli, Kaspijsko jezero spada u slana jezera, a njegov salinitet dostiže vrednost 13‰. Međutim, važno je istaći da nije ista slanost jezera u severnom i u južnom delu. U severnom delu je slanost jezera manja jer se u njega ulivaju mnoge reke, dok je u južnom delu slanost jezera znatno veća. Ono što je zanimljivo jeste da je u zalivu Kara Bogaz salinitet najveći i iznosi negde oko 300‰.
Kao što ste mogli videti, Kaspijsko jezero ima ogromnu površinu, ali možda niste znali da voda u Kaspijskom jezeru čini 40% volumena svih jezera koja postoje na svetu. U Kaspijsko jezero se uliva negde oko 130 reka, a najveća od njih je svakako Volga.
U Kaspijskom jezeru ima dosta zemnog plina i nafte, pa se tu obavljaju različita istraživanja. Naravno, Kaspijsko jezero je bogat izvor ribe koja je od velike važnosti za sve zemlje koje se nalaze oko ovog jezera.
Takođe, u Kaspijskom jezeru postoji raznovrstan biljni i životinjski svet. Tu žive kaspijski galebovi, kaspijska foka i takozvana kaspijska čigra. S obzirom da je Kaspijsko jezero duže vremena bilo u izolaciji, u njemu danas žive mnoge endemske vrste riba, od kojih su najpoznatiji kaspijski lososi, kaspijske bele ribe, kao i jesetre. Treba spomenuti i to da je kaspijski kavijar veoma poznati specijalitet širom sveta.
Iako je Kaspijsko jezero najveće u Evropi i na svetu, postoje i potencijalne opasnosti kada je ono u pitanju. Naime, rekli smo da ono ima dosta pritoka, ali na tim rekama se grade mnoge hidroelektrane, tako da postoji mogućnost izlivanja otpadnih voda u Kaspijsko jezero.
Takođe, postoji još jedna opasnost kada je u pitanju Kaspijsko jezero, a to je njegovo isparavanje. Naime, rekli smo da se Kaspijsko jezero nalazi između kopnenih površina, što znači da nikuda ne otiče, ali istina je da ono sve više isparava iz godine u godinu. Stručnjaci tvrde da do isparavanja ovog jezera dolazi zbog klimatskih promena i globalnog zagrevanja koje je poslednjih godina dostiglo vrhunac.
Istraživanja su pokazala da nivo Kaspijskog jezera opada čak za 7 cm u toku godine. Prema nekim istraživanjima, nivo vode u Kaspijskom jezeru je u proteklih 20 godina smanjen za više od 1,5 m. Brojne studije su sprovedene na tu temu i stručnjaci su istakli da ako nivo ovog jezera nastavi da se smanjuje, može doći do izumiranja određenih biljnih i životinjskih vrsta koje žive u njemu.
Najveće jezero u Evropi
Najveće evropsko jezero je Ladoga, a nalazi se u severnom delu Rusije, blizu granice sa Finskom. U blizini ovog jezera nalazi se i Sankt Petersburg. U pitanju je jezero sa slatkom vodom, a njegova površina iznosi 18 400 km2.
Dužina ovog jezera je 219 km, dok mu je širina negde oko 138 km. Dubina ovog najvećeg jezera u Evropi je negde oko 230 metara. Spomenućemo i dve pritoke Ladoga jezera, a to su reke Svir i Volhov. Iz Ladoga jezera otiče reka po imenu Neva. Interesantna činjenica je da se ovo jezero ranije zvalo Nevo, upravo po ovoj reci.
Ladoga jezero je poznato po prelepim tvrđavama, manastirima i grebenima, ali i po bujnim šumama, koje privlače turiste iz celog sveta. Mnogi turisti se odlučuju na krstarenje duž ovog veličanstvenog jezera.
Međutim, klima koja je u ovim predelima prisutna je oštra i nemilosrdna, a vetrovi umeju biti jako snažni. Ono što je karakteristično za ovo jezero jeste da se vreme na njemu može za kratko vreme drastično promeniti.
