Bogatstvo koje Crna Gora poseduje u jezerima predstavlja ono po čemu je ova zemlja poznata u regionu, a i šire. Najveća koncentracija jezera je smeštena u severnom i centralnom delu Crne Gore, zbog čega su ovi krajevi, a i cela Crna Gora, nezaobilazna stanica za ljubitelje jezera i prelepe prirode koja ih okružuje.
Jedno od najvećih, tačnije, posle Skadarskog i najveće jezero u Crnoj Gori je Pivsko jezero. Ovo jezero je smešteno na teritoriji koja pripada opštini Plužine, u severozapadnom delu Crne Gore.
Pivsko jezero je jezero veštačkog tipa, a za nastanak ovog jezera je zaslužna izgradnja hidroelektrane Piva. Ova hidroelektrana nastala je pregrađivanjem reke Pive. Brana, koja se naziva Mratinje, je izgrađena 1975. godine, kada je i nastala hidroelektrana, i nalazi se na oko 10 kilometara od Šćepan polja. Brana Mratinje, sa svojom visinom od 220 metara, predstavlja jednu od najvećih u celoj Evropi.
Površina koju zauzima Pivsko jezero je 12,5 kvadratnih kilometara. Njegova dužina je 45 kilometara, dok na nekim mestima, dubina jezera prelazi 180 metara. Sve navedene činjenice dokazuju da je Pivsko jezero najveće veštačko jezero Crne Gore.
Pivsko jezero predstavlja veliki elektroenergetski potencijal ove zemlje i koristi se za potrebe spomenute hidroelektrane. Ono predstavlja izvor odakle se okolina snabdeva vodom za piće i kao takav je najveći u Crnoj Gori.
Zanimljivo je da je nastanak Pivskog jezera zahtevao premeštanje Pivskog manastira na neku drugu lokaciju. Relokacijom ovog manastira je vršio tim izuzetnih stručnjaka, što je rezultovalo tome da se čitav živopis, a takođe i sama građevina, skoro pa ni malo nisu izmenili u odnosu na prvobitni manastir.
Još jedan podatak je vezan za potapanje kanjona Pive i nastanak jezera, a to je da se u ovim krajevima nalazila pećina Odomut, koja je, na žalost, potopljena i zauvek izgubljena. Dubina ove pećine je iznosila 11 metara, a u njoj je pronađeno mnoštvo tragova koji vode poreklo sa početka neolitskog doba.
Krakteristike
Iako je Pivsko jezero veštačko, ono što ga čini nesvakidašnjim jeste priroda koja ga okružuje, zbog koje je teško poverovati da je ovo jezero nastalo veštačkim putem. Naime, šumoviti predeli koji ulepšavaju okruženje jezera, kao i njegova nesvakidašnja boja, u mnogome doprinose ovoj činjenici. Voda Pivskog jezera se ubraja u najpitkije na Balkanu i ceo prostor koji čini jezero i čitava njegova okolina, čine da ova destinacija bude jedna od najlepših ovog regiona. Ono što okružuje jezero je samo dokaz za to da priroda ima jako veliku moć.
Ono što je možda i najlepši deo ovog predivnog pejzaža jeste upravo kanjon Pive. U okolini se nalazi nekoliko vidikovaca sa kojih je pogleda na kanjon fantastičan, a takođe i pogled na čitavu okolinu u koju se Pivsko jezero idealno uklopilo.
Tokom velikih letnjih vrućina, Pivsko jezero je lokacija koja pruža mogućnost „spasa“ od vreline, a takođe i samo uživanje u netaknutoj prirodi je samo po sebi dovoljno. Posetiocima koji dođu u ovaj kraj pruža se mogućnost da isprobaju nešto novo, a pored toga, relaksacija je zagarantovana zbog toga što jezero nudu razne aktivnosti. Na prvom mestu, u toku leta, kupanje je idealan vid rekreacije i opuštanja. Temperatura vode u jezeru je tokom letnjih meseci izuzetno prijatna, zbog čega predstavlja idealno mesto za kupače.
Ono što se takođe nalazi u ponudi na Pivskom jezeru jeste krstarenje. Ono omogućava posetiocima uživanje u čarima jezera iz prve ruke, a takođe, na ovim krstarenjima su i stručni vodiči od kojih se može saznati dosta zanimljivih stvari vezanih za ovo jezero.
Pored ovoga, još jedna od stvari koja privlači posetioce na ovo jezero jeste ribolov. Svakodnevno se na Pivskom jezeru okuplja veliki broj ribolovaca, kojima je ono pravi mali raj. Osim toga što je pecanje ovde dozvoljeno, na pojedinim mestima se nalaze i mreže koje služe za ribolov.
Manastir Piva (Pivski manastir)
Ovaj manastir se nalazi u mestu Plužine i izgrađen je na teritoriji nekadašnje srednjovekovne Pivske župe. Kasnije je ovo područje naseljavalo pleme Piva, a danas manastir pripada Budimljansko – nikšićkoj eparhiji. Crkva Uspenja Presvete Bogorodice, koja pripada manastirskom kompleksu, izgrađena je u periodu od 1573. godine do 1586. godine, a podigao ju je Hercegovački Mitropolit Savatije Sokolović, nekadašnji patrijarh Srpske pravoslavne crkve.
U tri navrata su se vršili radovi na ovom manastiru: 1573 – 1586. godine se zidao, 1604 – 1605. godine su se slikale freske na glavnom delu, a 1626. se završavao ostatak hrama.
Crkva koju je podigao Savatije Sokolović, koja je i njegova zadužbina, sagrađena je na mestu gde je nekada i postojala crkva koja je bila posvećena Uspenju Bogorodice. Nakon obnavljanja Pećke patrijaršije, 1557.godnie, za šta je zaslužan patrijarh Savatije Sokolović zajedno sa svojim bratom od strica, Mehmed Pašom Sokolovićem, ubrzo je podignut i Pivski manastir.
Kao što je i rečeno, usled potreba izgradnje hidrocentrale na reci Pivi, ovaj manastir je 1982. godine morao biti premešten.
Pećina Odomut
Pećina Odomut predstavlja lokalitet koji je najbolje istražen u celoj Crnoj Gori, ali je zbog nastanka Pivskog jezera, morao biti potopljen. Pre izgradnje hidrocentrale, ova pećina se nalazila na samo 3 kilometra od starih Plužina. Njena tačna lokacija predstavlja ušće reke Vrbice u Pivu. Otvor pećine je u samoj osnovi širine oko 20 metara, dok mu je visina 14 metara. Kako se ide od otvora ka dnu pećine, ona se sužava u obliku levka, te zbog toga, na dubini od 11 metara, ona prelazi u kanal koji je širok između 2,3 i 2,5 metra.
U pećini Odomut su se od 1972. do 1975. godine sprovodila razna arheološka istraživanja pomoću kojih se došlo do saznanja da su je ljudi naseljavali u prilično dugom vremenskom periodu i to između 8300 i 1800 godina pre nove ere. Ono što je omogućilo da ljudska zajednica opstane tako dugo na ovom prostoru jeste činjenica da su dve reke proticale u neposrednoj blizini, koje si obilovale ribom, a takođe i okolne šume u kojima je bilo dosta divljači.
U pogledu ostataka kulture pronađene na ovom lokalitetu (debljine 4 metra), pećina je podeljena u 7 stratuma. Najstariji od ovih slojeva se odnosi na srednje kameno doba – mezolit, dok najmlađi sloj pripada bronzanom dobu.
Sloj Odomut I je karakterističan po tome što su ovde uglavnom pronađeni ostaci nekih divljih životinja među kojima su kosti jelena, kozoroga, medveda, srna, divljih svinja itd. Otkrićem ovih životinjskih ostataka, utvrđeno je da su se ljudi, koji su prvi nastanjivali ovu pećinu, uglavnom bavili lovom. Kameno oruđe koje je pronađeno u ovom sloju su izrađivana pretežno od sivkastog kamena i zelenog rožnjaka i među njima treba istaći: strugalice, noževi strugači, geometrijski mikroliti i šiljci. Ovaj sloj odgovara periodu od 8300. do 5200. godine pre nove ere i to je period mezolita, srednjeg kamenog doba.
U Odomutu II su prilikom arheoloških istraživanja pronađene kosti pripitomljenih životinja (goveče, ovca, koza), a takođe i neko glineno posuđe i kamene alatke koje su uglačane. Arheolozi su utvrdili da ovi predmeti potiču iz perioda imeđu 5200 i 4900 godina pre nove ere.
Slojevi od II do V su mesta na kojima je pronađen materijal koji datira iz perioda između 4900 do 2500 godina pre nove ere. Već tada se ova pećina nije koristila kao stalni, već samo kao sezonsko sklonište lovaca i pastira. U ovim slojevima su pored kamenih sekira, kao I strelica od kamena, pronađeni i ostaci keramičkog posuđa (zdele i lonci).
Kulturni ostaci iz slojeva Odomut III – V odgovaraju kulturi koja je postojala u Vinči, a takođe i hvarskoj i danilskoj kulturi južnog Jadrana i pripadaju međuneolitskom razdoblju. Slojevi VI i VII se odnose na poslednje razdoblje istorije Pive i oni datiraju iz perioda između 2500 i 1800 godina pre nove ere. U ovom periodu je došlo do prekida sa lokalnim tradicijama. Kultura ovih slojeva je stranog porekla, tj vezuje se za nomade koji su na ove prostore došli iz južnih ruskih stepa u periodu prvih vekova trećeg milenijuma stare ere.
Keramika koja je ovde pronađena se umnogome razlikuje od one iz prethodnih slojeva i pravljena je od zemlje koja nije bila prečišćena, a takođe je i loše pečena. Životinjski ostaci pronađeni u ovom sloju su pokazali da su tadašnji stanovnici gajili sitnu stoku, a lovili su zečeve, divlje svinje, dabrove, medvede. Ova pećina je napuštena negde oko 1800 godina pre nove ere.
Smeštaj
Jedan od najzanimljivijih lokacija za smeštaj u blizini Pivskog jezera je etno selo “Izlazak”. Pored smeštaja, koji je izuzetno udoban, ovo etno selo svojim gostima nudi uživanje u specijalitetima domaće kuhinje, prijatnom okruženju i brojnim drugim atrakcijama koje boravak ovde čine izuzetno zanimljivim.
U okviru ovog kompleksa se nalazi igralište koje je predviđeno za rekreaciju (mali fudbal i odbojka), a takođe i mini park namenjen najmljađima u sklopu koga se nalazi i igraonica.
Etno restoran koji se nalazi u sklopu kompleksa, naziva se „Koliba izlazak“. Ova građevina je izrađena od prirodnih materijala, drveta i kamena. Restoran se nalazi na ivici kanjona i poseduje tri kaskadne terase, sa kojih gosti mogu da uživaju u fantastičnom pogledu na pivski kanjon.
U ponudi restorana se nalaze jela domaće kuhinje: priganice, cicvara, kačamak, jagnjetinna koja se sprema na različite načine, jela ispod sača, skorup, riba, hleb spravljen ispod sača, pite, mlečni proizvodi, kao i veliki broj poslastica.