Hidrografija Uvca i Uvačkih jezera je vrlo zanimljiva i dala je našoj zemlji sjajnu priliku da razvije svoje turističke sposobnosti i kapacitete u ovom domenu turizma.
Reka Uvac izvire u selu Caričina i to na nadmorskoj visini od 1460 metara.
Njeno izvorište je helokrenog tipa, a reka pravi svoj put niz padine Ozrena sa severoistočne strane. Usput, u Uvac se ulivaju neki manji potoci. Ukupni tok Uvca broji 119 km, a reka svoj put završava ulivajući se u Lim i to na nadmorskoj visini od 440 m.
Površina sliva reke Uvac broji 1334 km2, a protok vode u proseku iznosi nekih 5 m3 po sekundi. Kod Kokinog Broda ta brojka se povećava na 12.45, dok je na ušću u Lim najveća i iznosi 18 m3 po sekundi.
Najveća pritoka reke Uvac u njenom gornjem toku je reka Vapa. Njen sliv zahvata površinu od 519 km2. Međutim, ušće ove reke u Uvac, koje se nalazilo nešto severnije od brda po imenu Lupoglav, potopljeno je kada je napravljeno Sjeničko jezero.
Na toku reke Uvac su napravljene brane koje su dovele do toga da se na ovoj reci formiraju tri prelepa jezera. Ova jezera pune i ispunjavaju kanjon i klisuru, odnosno njihove veće delove i to na nadmorskim visinama koje se kreću od 760 do 985 m.
Tri jezera na Uvcu
U Kokinom Brodu, blizu Nove Varoši, na nadmorskoj visini od 805 m, izgrađena je brana koja je dovela do nastanka Zlatarskog jezera.
Ova brana ima dužinu od 1264 m i visinu od 83 m. 1962. godine sa radom je počela hidroelektrana “Kokin Brod” koja je izgrađena u ovoj brani. Površina Zlatarskog jezera iznosi 750 hektara, a u njemu uspe da se akumulira oko 250 miliona kubnih metara vode.
Kada se jezero akumuliralo ono je potopilo delove Zlošnice i Tisovice, pritoke Uvca.
Drugo lepo jezero koje je nastalo pregrađivanjem reke Uvac i to u ataru sela Akmačići, jeste Uvačko ili drugačije nazvano Sjeničko jezero. Brana koja je ovom prilikom napravljena ima dužinu od 160 m i visinu od 110 metara.
Nadmorska visina Sjeničkog jezera je 985 metara, te je posle Vlasinskog jezera na jugu Srbije ovo jezero najviše kod nas.
Zapremina vode u Uvačkom jezeru iznosi 212 miliona kubnih metara vode, a dužina mu je ukupno 25 km. Hidroelektrana na Uvačkom jezeru je puštena u rad tek 1979. godine, pa se ono smatra najmlađim jezerom od sva tri.
Dubina Sjeničkog jezera iznosi 108 metara, a njegova temperatura je najniža tokom februara. U julu i avgustu, temperatura vode je najviša i dostiže 15-16º C.
Ovo jezero je napravilo svoj put kroz prelepu Uvačku klisuru koja je nastala usecanjem Uvca u krečnjačke masive. Ušća Kladnice i Veljušnice, dve rečice koje teku između Nove Vroši i Sjenice su napravile i pojedine delove koji su mogu nazvati kanjonima i koje Sjeničko jezero takođe ispunjava.
Početni klisurasti deo Zlatarskog jezera, kao i donji klisurasti deo Sjeničkog jezera pod zaštitom su države jer su 1995. godine proglašeni Specijalnim rezervatom prirode.
Treće jezero u ovom nizu, ujedno i tema ovog rada jeste Radoinjsko jezero koje je geografski najudaljenije od početnog toka reke Uvac. Ovo jezero je nastalo tako što je podignuta brana 43 km daleko od mesta gde se Uvac uliva u reku Lim.
Nadmorska visina na kojoj je brana podignuta iznosi 760 m, i dugačka je 150 m, a visoka 40 m.
Dužina Radoinjskog jezera iznosi 11 km, i položaj mu je takav da izgleda kao da je uklješteno između obala koje se sastoje od vrlo strmih krečnjačkih stena. Najdublje izmereno mesto u jezeru je 30 metara.
Na nekim mestima je jezero široko svega 50 m, pa čak i manje, dok je blizu brane ono široko oko 300, pa sve do 500 metara.
Radoinjsko jezero nije veliko veštačko jezero, šta više, pripada skupini manjih veštačkih jezera u Srbiji. Ukupna zapremina jezera iznosi oko 4 miliona kubnih metara. Kod brane voda protiče brzinom od 13 m3 po sekundi, u proseku. Kada je vodostaj vrlo visok, jezerska voda dodiruje branu u Kokinom Brodu.
Temperatura vode u Radoinjskom jezeru je niža nego u Zlatarskom i iznosi od 10 do 12º C. To je zbog toga što voda u ovom jezeru dolazi iz Zlatarskog jezera i to sa njegovog dna, pa se povrh svega rashlađuje u većoj meri dok prolazi kroz hidroelektranu “Kokin Brod”, odnosno kroz njene turbine.
Providnost vode Radoinjskog jezera ide i do 5 metara jer u vodi ima vrlo malo koloidnih čestica zbog toga što je obala vrlo čvrsta.
Osnovna namena ovog jezera jeste da bude rezervoar za “Bistricu”, hidroelektranu koja se nalazi sa desne strane Potpećkog jezera na reci Lim. Reka Uvac nema značajnijih pritoka od Radoinjskog jezera do ušća u reku Lim.
Radoinjsko jezero je zapravo kompenzacioni bazen jer su napravljeni tuneli uz pomoć kojih se u Limski sistem doprema velika količina vode koja služi jezeru Potpeć i hidorelektrani “Bistirca”.
Kako uživati u lepotama Radoinjskog jezera?
Čitav rezervat Uvac, pa i Radoinjsko jezero, nude bezbroj mogućnosti za uživanje u ovim moćnim i veličanstvenim prirodnim lepotama. Specijalni rezervat prirode i zaštićena zona Uvca su vrlo bogati raznolikim životinjskim i biljnim svetom, magičnim prizorima koji mame na avanturu i uživanje svake vrste.
Kada se dolazi u ove krajeve obično se turistima preporučuje da pođu iz Nove Varoši i da redom upoznaju sva tri jezera koja su nastala na Uvcu. Bez obzira na to što su sva tri jezera veštačka, ona nude jednu netaknutu divljinu koja dominira našim doživljajem i koja nas tera da pomislimo kako su jezera oduvek bila na tom mestu.
Priroda oko jezera je savršeno očuvana, okružena je planinama, pa čist vazduh doprinosi očuvanju zdravlja, a na vama je da se odlučite za aktivnost koja će vam najviše odgovarati.
Možete se kupati ili jednostavno uživati na plaži pored Zlatiborskog jezera, a možete se baviti i nekim rekreativnim sportovima na brojnim terenima koji su izgrađeni odmah pored Radoinjskog jezera.
Rezervat Uvac i njegovi zaposleni su pre nekoliko godina počeli sa izgradnjom pešačke staze sa leve strane Radoinjskog jezera. Ova staza počinje u etno-selu Vraneši i ide do same jezerske brane.
Na stazi je podignuto i nekoliko vidikovaca koji pomažu da se uživa u prelepim pejzažima.
Mnogo je ljudi koji žele da obiđu Uvački kanjon pešaka, pa ove staze pomažu da se šetnja i pešačenje odvijaju bezbedno.
U selu Radoinja koje se smatra jednim od najlepših sela u opštini Nova Varoš, možete pronaći odličan privatni smeštaj odakle ćete kretati u obilaske okoline. Ovo selo se nalazi na uzvišenju iznad leve obale Uvca, odmah pored Radoinjskog jezera, a na nadmorskoj visini od 902 do 1206 m.
U selu postoje sportski tereni, zdravstvena stanica, crkva i svi neophodni uslovi za turiste koji žele da uživaju u šetnji i prirodi.
Prelepo mesto sa koga se pruža možda i najlepši pogled na Radoinjsko jezero jeste vidikovac Vraneš. Do ovog vidikovca se može doći preko istoimenog sela Vraneša i izuzetno lepog Etno eko sela koje je tu napravljeno.
Ovo etno selo je bliže Zlatarskom jezeru i smešteno je na nadmorskoj visini od 943 m.
Svuda unaokolo se nalaze četinarske šume. Kompleks etno sela obuhvata smeštajne objekte, wellness centar i restorane u kojima se služi domaća i vegetarijanska kuhinja. U etno selu ima pet bungalova sa po dve sobe i kupatilom sa hidromasažnim kabinama.
Odavde se mogu organizovati izleti do Specijalnog rezervata Uvac.
