Velika Morava nastaje spajanjem 2 pritoke: Zapadne i Južne Morave, kod grada Stalaća u Centralnoj Srbiji, pa dalje teče sve do ulaska u Dunav, severoistočno od Smedereva, tačnije između sela Dubravica i Kulič. Svojim tokom ona prolazi kroz nekoliko gradova sledećim redom: Stalać, Varvarin, Paraćin, Ćuprija, Jagodina, Lapovo, Svilajnac, Požarevac i Smederevo.
Zapadna Morava je sama po sebi dugačka 308 km. Izvire istočno od Požege, u polju Tašti, pa se dalje kreće uporedničkim pravcem, razdvajajući Šumadiju od juga, a njen pravac je uperen između brojnih planina, čime ih razdvaja. Ova pritoka je inače ekonomski najrazvijenija Morava, sa velikim potencijalom za proitvodnju električne energije, te ovde postoje i velike hidroelektrane poput hidroelektrane Međuvršje i Ovčar banje.
Južna Morava je duga svega 295 km i kreće se od granice Srbije i Makedonije do Stalaća gde se stapa sa Zapadnom Moravom. Ovu reku čini smenjivanje kotlina i klisura, a ona sama ima 157 pritoka. Kao i Zapadna Morava, Južna Morava pokazuje veliki potencijal za proizvodnju električne energije, ali se još uvek ne koristi u toj svrsi.
U doba Rimljana, reka Morava je nazivana Margus, Zapadna Morava je bila Brongus, a Južna Angrus. Ćuprija, jedini grad koji leži na samoj obali reke Morave, je nastao u vreme Rimljana i nazvan je Horreum Margi, što je u prevodu značilo ’Žitnica Morave’.
Tokom istorije, iako u Srbiji postoje i veće reke, većina kulturnih promena i same istorije je bila vezana za reku Moravu. Za vreme kneza Lazara, Srbija je nosila naziv Moravska Srbija, a dolina reke je postala i kolevka savremene srpske kulture i istorije na početku 19.veka, zbog čega je opevanna i u mnogim pesmama.
I Južna i Zapadna, pa i Velika Morava, su podvrgnute regulaciji rečnog korita i melioricaionih radova, zbog čega su danas znatno kraće. Danas je sam tok Velike Morave 185 km, dok zajedno sa jednom od pritoka, Zapadnom Moravom, ona stiče dužinu od 493 km. Južna Morava, sa druge strane, ima još duži tok i ona predstavlja glavni izvor snabdevanja Velike Morave vodom.
Velika Morava pripada Crnomorskom slivu, a sistem kom pripada, Ibar – Zapadna Morava – Velika Morava ima dužinu od čak 550 km, što ga čini i najdužim vodenim putem na Balkanskom poluostrvu. Površina sliva same Velike Morave iznosi 6.126 km2, a zajedno sa svim vodenim površinama koje ulaze u sastav moravskog sistema, ova brojka znatno skače i iznosi 37.444 km2.
Prosečni protok vode Velike Morave na ušću u Dunav blizu Smedereva iznosi oko 297 m3/s, od čega 121 m3/s potiče iz Južne, 125 m3/s iz Zapadne, a 35 m3/s iz Velike Morave.
Rečno korito ima širinu od 80 do 200 m, u zavisnosti od dela Srbije, a dubina može iznositi i do 10 m. No što se često dešava je da, nakon poplava, reka Morava promeni svoj tok, a za njom ostaju jezera u koritima kroz koje je nekada prolazila. Ovakva jezera nazivamo Moravištima.
Plavljenje Velike Morave, pa i njenih najvećih pritoka, Zapadne i Južne Morave je izuzetno česta pojava, zbog čega je i moralo da dođe do regulacije rečnih korita. Kako bi se ovo sprečilo, dan dans se često iz rečnog dna bagerima iskopavaju pesak i šljunak duž njenog toka, mada, iako ređe, rečna dna se i dalje izdižu, a poplave nikako da iščeznu.
Ovo je naročito često u slučaju Južne Morave, u koju se često dodatno taloži materijal erozijom. Kako bi se ovo sankcionisalo, reke su skraćivane tako što im je tok ispravljan. Na primer, prvi veliki radovi su započeti 1966.godine, kada je na mnogim pritokama Morave veštački izazvana akumulacija, a brojni meandri su ispresecani. U to vreme, dužina Velike Morave je iznosila 245 km, a nakon završetka radova, njena dužina je smanjena na 185 km.
Dalji radovi su podrazumevali presecanje 23 meandra, nasipanje dodatnog nasipa u nekoliko kilometara, izazivanja 18 akumulacija i dodatno pošumljavanje. Ipak, plan nikada nije ostvaren jer je, zahvaljujući brojnim ratovima i velikim ekonomskim krizama u periodu od 1980.godine, a naročito tokom 1990.godina, moralo biti prekinuto sa radovima.
Za sada, Velika Morava je plovna svega 3 km, čemu je najviše doprineo materijal koji dolazi iz Južne Morave, a tamo se taloži zahvaljujući eroziji. Kada je počela rekonstrukcija rečnog dna 1966.godine, pored smanjenja rizika od poplava, postojao je i plan da se Morava opet učini plovnom i to celom dužinom. Naime, prvi deo plana je podrazumevao da se Morava učini plovnom najpre do Ćuprije, a, nakon toga, i sve do Stalaća, što bi bukvalno 100% reke učinilo plovnom. Ipak, plan nije u potpunosti sproveden u dalo, te je sada plovna do grada Ćuprije, nakon čega je možete obići samo šetajući duž obale.
Pored ove, postoji još jedna ideja koja je bila u planu još u prošlom veku, pa je ugušena manjkom resursa, ali je nakon toga opet uzeta u razmatranje, a to je izgradnja plovnog kanala Dunav – Morava – Vardar – Egejsko more. Ipak, za izgradnju ovog plovnog kanala postoje i brojni tehnički problemi kao što je, na primer, veoma bitna činjenica da ni Velika Morava ni Vardar nisu plovni.
Drugi problem koji se javlja je izuzetno visoka cena, a s obzirom na to da pravog ekonomskog potencijala nema, ne postoji ni adekvatan način da se povrati ni budžet, a investitora niti ima, niti se vlasti trenutno trude da ih pronađu.
Što se tiče naselja, jedini grad koji se nalazi na samoj obali reke je Ćuprija, a ona je do sada pretprpela brojne štete kada je dolazilo do velikih poplava, ma koliko visok nasip podizan. Tokom istorije, okolina Morave je uvek bila naseljena zbog plodnosti zemljišta, ali zbog straha od mogućih poplava i razaranja, same obale nikada nisu u potpunosti naseljene.
Ipak, u blizini reke su se dizali i brojni gradovi, ali oformljavala i seoska naselja, najpre zbog bogatog i plodonosnog zemljišta, koje omogućava izuzetno bogatu poljoprivredu. To su najpre veći gradovi koje smo pomenuli na početku teksta: Stalać, Varvarin, Paraćin, Ćuprija, Jagodina, Lapovo, Svilajnac, Požarevac i Smederevo, ali i druga naselja kao što su Glogovac, Markovac, Batočina, Velika Plana, Veliko Orašje, Lozovik, Simićevo, Miloševac i mnoga druga.
Što se tiče pritoka, one nisu nešto naročito duge:
- Jasenica – 79 km, što je čini i najdužom pritokom Velike Morave, dok su sve ostale reke kraće od 50 km;
- Crnica;
- Ravanica;
- Jovanovačka reka;
- Resava;
- Resavica;
- Lugomir;
- Belica;
- Kalenička reka;
- Osanica;
- Rača;
- Lepenica
