Sijarinska banja se nalazi u Jablaničkom okrugu, u opštini Medveđa, u podnožju planine Goljak. Ova banja se nalazi na samim obalama reka Banjska i Jablanica, a udaljena je od Leskovca svega 52 km, dok se Lebane nalazi još bliže, na svega 32 km udaljenosti.
Sijarinska banja je uvučena dublje u klisuru i nalazi se na nadmorskoj visini od 492 m. Ona je okružena bujnom vegetacijom, u kojoj dominiraju šume hrasta i bora, i karakteriše je povoljna subalpska klima, a, zahvaljujući visokim brdima koje je okružuju, Sijarinska banja je zaštićena i od naleta jakih vetrova i pojave magle.
Ipak, ta njena ušuškanost u kotlinu i povoljan geografski položaj stvara rizik dokom toplijih dana, nakon što počne da se topi sneg nakon zime i kada dođe do jačih padavina. U tom slučaju dolazi do porasta reke, što može dovesti i do ugrožavanja okolnih naselja, pa i samih termalnih izvora.
Osim izvorima mineralne i lekovite vode, ovaj predeo na kom je nastanjena i Sijarinska banja je bogat i rudama, te se ovde nalazi i kupa vulkana Mrkonja, ispod kog takođe izlazi vrela voda, a u selu Medveđa se nalaze brojne eruptivne stene.
Zbog bogatstva kvarcom, galenitom, sulfatima, aragonom i piritom su i vode ovih krajeva bogate mineralima, čime se pojačava njihovo lekovito dejstvo.
Zahvaljujući svom dejstvu, Sijarinska banja se smatra jednom od najznačajnijih banja na teritoriji cele Srbije.
Ime
Sijarinska banja je dobila naziv po obližnjem selu Sijarini, ali se tačno poreklo imena sela ne zna sa sigurnošću.
Po nekim istraživanjima je naziv potekao od ’’Sija Irina’’, inače velikašice i gospodarice ovog kraja još iz Vizantijskog doba. Irina, ili, po nekim navodima, Jerina, bila je sestra žene rimskog imperatora Justinijana I, carice Teodore.
Istorija
O počecima korišćenja vode sa teritorije današnje Sijarinske banje nema nekih zvaničnih pisanih zapisa. S obzirom na brojne iskopine i opipljive dokaze pronađene u okolnim selima – Bučumet, Zlata, Geglja, Radinovce i Svinjarnica, a zatim i rudnika Lece i Čaričinog grada, ova teritorija je naseljena još od vremena Justinijana.
Postojali su navodi da je voda koja se danas koristi za lečenje u Sijarinskoj banji korišćena još za vreme Rimljana, mada je, po svemu sudeći, ovo bila pogrešna informacija. Naime, do ove činjenice se došlo zahvaljujući naziva Rimskog rova i Rimskog bunara, ali, nakon što su ova dva objekta građevinski pažljivije proučena, došlo se do zaključka da stil gradnje više leži stilu popularnom za vreme vladavine dinastije Nemanjić.
S tim u vezi, postoje i zapisi da se za Sijarinsku banju znalo još za vreme vladavine kralja Milutina Nemanjića, koji je vladao Srbijom u periodu od 1282. do 1321. Godine. Ono što se zna jeste da je tokom 15, pa sve do 18. veka došlo do razmene stanovništva, te se na ovoj teritoriji u tom periodu naselio veliki broj Albanaca, koji su se tek između 1877. i 1878. godine povukli na Kosovo, da bi od 1896. godine ovu teritoriju počeli da naseljavaju Crnogorci i Srbi.
Takođe, ono što se sa sigurnošću može tvrditi jeste da je pravi procvat ova teritorija, zajedno sa podizanjem same Sijarinske banje, započet za vreme vladavine kralja Milana Obrenovića, koji je ovde čak podigao i džamiju i otvorio prvu školu.
Voda
Sijarinska banja koristi mineralne vode sa čak 18 izvora različitog biohemijskog sastava i fizičkih karakteristika. Sva ova izvorišta ispuštaju izuzetno toplu vodu, čija temperatura ide od 32 do maksimalnih 72 stepeni Celzijusove skale.
Ovi izvori se mogu podeliti u 2 grupe: alkalni kiseljaci, koji služe za lečenje konzumacijom, i alkalno kisele hiperterme sa karakterom gvožđevitih i slabo murjalnih voda, koji se koriste za lečenje kupanjem.
U sklopu Sijarinske banje postoji i čak 8 gejzira tople vode, a najpoznatiji od njih je Gejzir, čiji vodeni stup dostiže visinu od čak 8 metara, a temperatura dostiže 71 stepen Celzijusove skale. Osim njega, veoma je važan i izvor Inhalator, koji je i glavni mineralni izvor. Zbog svoje specifičnosti su oko ova dva gezira, odnosno izvora, izgrađeni i manji bazeni i fontane, tačnije 3 bazena i 14 kada za kupanje.
Inače, i u samoj Specijalnoj bolnici Sijarinske banje se nalazi i izvor Hisar.
Lečenje
Lečenje u Sijerinskoj banji se obavlja različitim metodama:
- Inhalacija lekovitom vodom;
- Terapija blatom;
- Topla kupka;
- Elektro terapija;
- Hidroterapija;
- Kineziterapija;
Sa nekih izvora voda nema terapeutsko dejstvo u smislu kupanja i apsorpcije preko kože, već se koristi kao dodatno sredstvo lečenja, u već određenim mehaničkim terapijama.
Oboljenja koja se leče u Sijerinskoj banji su:
- Kožna oboljenja;
- Ginekološka oboljenja;
- Oboljenja lokomotornog sistema;
- Posttraumatska stanja;
- Reumatska oboljenja;
- Neurološka oboljenja;
- Oboljenja bubrega i mokraćnih puteva;
- Kardiovaskularna oboljenja;
- Oboljenja organa za disanje, tačnije astmu i bronhitis;
- Oboljenja digestivnog trakta;
- Anemija;
- Dijabetes;
- Oslabljen metabolizam;
Što se lečilišnog dela Sijarinske banje tiče, ovde se nalaze lekarske ordinacije, injekcion odeljenje, laboratorija, EKG kabine, kompleks bazena rehabilitaciono – rekreativne namene, olimpijski bazen sa rekreativnim aktivnostima, te blatni bazen i inhalator, a sa pacijentima radi stručno medicinsko osoblje, sastavljeno od specijalista fizijatara, internista, fizioterapeuta, medicinskih sestara, laboranata i tehničara.
Izvori
Izvori sa kojih centar u Sijarinskoj banji crpi vodu zaslužuje zaseban podeljak, najpre jer ih ima preko 18, a zatim i zato što je svaki od njih poseban na svoj način, mada većina njih izbija iz andezita, odnosno vulkanske stene, a prolazi kroz brojne rudne površine, čime se obogaćuje mineralima.
Svih 18 kaptirana i hemijski analizirana izvora u Sijarinskoj banji se mogu podeliti u 2 kategorije: alkalne kiseljake, koji služe za piće, i alkalno – kisele hiperterme, koji služe terapiji kupanjem. Inače, na teritoriji Sijarinske banje ima ukupno 26 izvora, ali njih 8 nemaju adekvatnu terapeutsku vrednost.
U terapeutske svrhe se koristi 18 izvora, koji se dalje dele u Donju i Gornju banju:
Donja banja:
Borovac
Izvor Borovac je kaptiran 1954. godine, kada je vršeno bušenje tla do dubine od 9,3 metara. Zahvaljujući ovolikoj dubini, izdašnost izvora iznosi 29 ml u sekundi.
Voda sa izvora Borovac se, zahvaljujući svom hemijskom sastavu, može koristiti i kao terapijsko sredstvo za piće, odnosno kao dodatak određenoj terapiji, i za kupanje kod sledećih stanja: bolesti lokomotornog aparata, kao što su spondiloze i spondilartoze, degenerativni zglobni reumatizam, artritis, te vanzglobni reumatizam, stanja nakon preloma kostiju ili neke hirurške intervencije na koštanom sistemu, kao i nekih neuroloških oboljenja, pa i ginekoloških i hroničnih oboljenja perifernih krvnih sudova bez trofičkih promena.
Spas
Voda sa izvora Spas se koristi za oralnu upotrebu, uglavnom kod problema sa hepatobilijarnim traktom ili gastrintestinalnog trakta. Na mestu ovog izvora je 1936. godine podignuta česma iz koje je, sve dok nije došlo do zagađenja i prestanka toka, neprestano tekla voda. Iz tog razloga je 1955. godine moralo da dođe do rekaptaže, pa ovaj izvor sada ima izdašnost od 13 ml u sekundi.
Gejzir
Je prvi od 8 pronađenih gejzira na teritoriji Sijarinske banje. Prvi put se sa njim stanovnici i eksperti susreću 1954. godine, tokom bušenja na levoj obali Banjske reke, a nalazi se na dubini od 9 metara. Voda koja izvire iz ovog izvora dostiže temperaturu od 71 stepen Celzijusove skale, a njen vodeni stub dostiže čak 8 metara.
Za vodu sa izvorišta Gejzir je karakteristična koncentracija natrijuma, hidrokarbonata, litijuma i fluora, a predstavlja poslednje minijaturne znakove nekadašnje vulkanske aktivnosti, o kojoj smo govorili na početku teksta.
Raj
Izvor Raj se nalazi odmah preko puta jednog od kupatila, u vidu česme, podignute 1936. godine a koristi se kao pomoćno lekovito sredstvo, te se konzumira pijenjem, u slučaju hroničnih oboljenja kao što su hronični gastritis, oboljenja želuca i creva, zatim hroničnog hepatitisa, bilijarne diskinezije, holescistitisa.
Hisar
Izvor hisar je otkriven 25. oktobra 1954. godine na dubini od 5,9 metara, za vreme bušenja tla na mestu novog hotela. Voda koja izvire sa izvorišta Hisar ima protok od 11 ml u sekundi, a nema ni mirisa ni boje, a veoma je bistra. Zahvaljujući svom fizičko – hemijskom svojstvu, koje karakteriše koncentracija hidrokarbonata, natrijuma, fluora i litijuma, voda sa izvorišta Hisar se koristi kao dopunsko sredstvo lečenja i to u vidu oralne konzumacije. Uglavnom se koristi u slučaju oboljenja gastrointestinalnog trakta, ali i holescistitisa, hepatitisa, bolesti bubrega i mokraćnih puteva, kao i šećernih bolesti i dijateze.
Osim prethodno opisanih, u grupu izvora Donje banje spadaju i Glavni izvor, Mali gejzir, Izvor za inhalaciju i Rimski izvor.
Gornja banja:
Snežnik
Ovaj izvor ima malu protočnu moć, a voda je bezbojna, bistra i resko – slatkastog ukusa. Pripada kategoriji natrijum – hidrokarbonatnih, ugljenokiselih, hladnih mineralnih voda.
Uglavnom se koristi kao voda za piće kao dopunsko sredstvo lečenja bolesti gastro . intestinalnog trakta, bolesti hepato – bilijarnog trakta i pankreasa, bolesti metabolizma i bolesti bubrega i mokraćnih puteva, i to strogo uz nadzor lekara.
Jablanica
Voda sa izvora Jablanica se konzumira oralno, kao dodatak lečenju oboljenja gastrointestinalnog trakta, hepatitisa, holecistitisa i holagitisa, bolesti bubrega i mokraćnih puteva, dijabetesa i dijateze. Ova voda je bezbojna i bistra, bez ikakvog specifičnog mirisa.
Zdravlje
Ova voda je bistra i bezbojna, veoma blago reskog ukusa, a koristi se kao voda za piće kao dodatak lečenja, uz konstantan nadzor lekara. Ova voda se koristi za lečenje gastritisa i problema sa želucem, stanja posle i za vreme hepatitisa, pankreatitisa, bolesti bubrega i mokraćnih puteva, dijabetesa i gihta.
Suzica
Ovaj izvor kaplje kao suza, zbog čega i nosi naziv Suzica, a pripada natrijum – hidrokarbonatima. Ona je bistra, bezbojna i nema miris, a sadrži rastvoreni vodniksulfid, koji se apsorbuje preko kože, zbog čega se ova voda koristi za kupanje i umivanje. Voda sa izvora Suzica se koristi za lečenje konjuktivitisa, hiperacidnog gastritisa, različitih vrsta hepatitisa, dijabetesa, i bolesti gastro – intestinalnog trakta.
Pored gore opisanih, tu su i Bušotina B4, Kiseljak i tri izvora u Blatištu.
Smeštaj
Centar Sijarinske banje je Specijalna bolnica za rehabilitaciju Gejzer, koja raspolaže sa 120 soba, različitog kapaciteta, odnosno jednokrevetnih, dvokrevetnih i trokrevetnih soba, te ukupno 277 ležaja i dodatnih 2 apartmana, u kojima se mogu smestiti svi pacijenti i posetioci Sijarinske banje. Osim ovih, u ponudi su okolni privatni objekti, koji nude ukupno 1500 ležaja za smeštaj posetioca Sijarinske banje.
Osim kreveta, u sklopu objekta Specijalna bolnica za rehabilitaciju Gejzer se nalazi i restoran, koji odjednom prima 200 gostiju, zatim 2 TV sale i 1 šah sala, banket sala koja može primiti 50 osoba i prostrana terasa, sa kapacitetom od 70 mesta. Osim toga, za sve aktivnije rekreativce su dostupni i tereni za odbojku na pesku, tenis, košarku i mali fudbal.
