Srbija

Zasavica rezervat prirode – smeštaj, info i zanimljivosti

Na teritoriji opština Bogatić i Sremska Mitrovica, tačnije, istočno od Drine i južno od Save, nalazi se specijalni rezervat prirode Zasavica. U neposrednoj blizini planina Fruška gora i Cer, ovaj rezervat je 1997. godine kao prirodno dobro I kategorije od izuzetnog značaja, stavljen pod zaštitu države. Njegova teritorija predstavlja močvarno područje sa poplavnim livadama i šumama, a površina rezervata iznosi 1825ha, a od toga je 675ha pod zaštitom države. Tu se nalazi i istoimena rečica sa pritokom Batar, čija je ukupna dužina 33,1km.

Ceo rezervat, zajedno sa rekom Zasavicom predstavlja nekadašnje korito promenjenog toka reke Save. Putem kanala Boaz rezervat je povezan sa rekom Savom. U sklopu rezervata se, pored pomenutih reka, nalaze i kanali Jovac i Prekopac. Njeno napajanje vodom dolazi i od reke Drine, podzemnim, a gravitacionim putem sa Cera, tako da Zasavica pripada crnomorskom slivu.

Ovo je takođe i jedno od poslednjih močvarnih područja na teritoriji Srbije, pored Obedske i Carske bare, koje predstavlja utočište za mnoge ugrožene životinjske vrste. Ovo močvarno područje je 2009. godine proglašeno kao deveto Ramsarsko područje u Srbiji, a od 2001. godine, Zasavica je deo Europark federacije.

Na udaljenosti od oko 19km od Sremske Mitrovice, 70km od Novog Sada i oko 40km od Rume, ovaj rezervat se nalazi na samom izlazu iz sela Zasavica. Put ka rezervatu je dobro označen tablama, a na samom skretanju sa auto-puta se nalazi upadljiva crvena tabla koja vas obaveštava da ste na pravom putu.

Flora i fauna

Veliki broj retkih biljnih i životinjskih vrsta nastanjuje ovaj kraj, a sve zahvaljujući bogatom zemljištu i rečici Zasavici, koja je prekrivena gustim biljnim pokrivačem. S obzirom da su lepota i značaj ovog područja ogromni, ona predstavlja jedinstveni prirodni fenomen. Što se tiče biljnog sveta, najveći broj vrsta pripada grupi taksona. Među njima se naročito ističu: ljutić, testerica, žuti i beli lokvanj, močvarna kopriva i iđirot. Žuti lokvanji se uvek otvaraju pre belih, zato sto belom treba toplija voda.

Takođe, žuti lokvanj zahteva nešto hladniju i dublju vodu. Neki veoma ugroženi taksoni se nalaze u „Crvenoj knjizi flore Srbije“. Tu spadaju rebratica, borak, i jezičasti ljutić i aldrovanda, koja se tretira kao mesozderka s obzirom da se hrani sitnim insektima, ali zapravo ona to nije. Za ovu vrstu se dugo smatralo da je nestala sa teritorije Srbije, međutim, ponovo je pronađena upravo na ovom području, koje je njeno jedino stanište u Srbiji, a i u Evropi ih ima samo nekoliko. S obzirom da aldrovanda (Aldrovanda vesiculosa L.) svoje stanište pretežno nalazi u toplim stajaćim vodama tropskog pojasa, prava je atrakcija njeno ponovno pojavljivanje u Zasavici.

Veliki broj različitih životinjski vrsta govori o naročitoj lepoti Zasavice. Negde oko 25 vrsta riba nastanjuje ovo područje: deverika, čikov, šaran, štuka, grgeč, som, babuška, crvenperka, potočna mrena, linjak itd.

Najpoznatija je Umbra krameri (Mrguda), koja spada u jedinku koja je na svetskoj listi ugroženih vrsta. Vrlo interesantna činjenica u vezi ove ribe, čija dužina ne prelazi 12cm, je to da može da izdrži i do 10 sati bez vode.

Približno 180 vrsta ptica je nastanjeno na ovom području, 16 vrsta grabljivica, a među njima postoje i 3 vrste orla.

Vrste gak i barski petlić su najznačajnije među njima. Zanimljivo je da se 2007. godine u Zasavici pojavila roza čaplja kašikara, i to čak dva primerka, što nije zabeleženo od kako je počelo posmatranje ptica u Srbiji. Naime, u pitanju je obična čaplja kašikara koja je provela zimu u Africi hraneći se istim račićima kojima se hrane i flamingosi. Kao rezultat ovakve ishrane je crveno perje i ova pojava se u nauci naziva eritrizam. Od 8 ovakvih slučajeva u svetu, dva su zabeležena upravo ovde. Nakon povratka u rezervat i samim tim promene ishrane, posle mesec dana, čaplje su ponovo postale bele. Još jedna zanimljivost je da u rezervatu pre par godina pojavila tropska ptica – afrička čaplja govedarka. Za vreme snažnog toplog talasa u Srbiji, ona je našla utočište u Zasavici, a nakon što je temperatura pala, ona se ponovo vratila u svoje prvobitno stanište – Afriku.

Što se tiče orlova, najimpozantniji je orao belorepan. Njegov raspon krila iznosi preko 2,5m. Ovaj prostor koristi kao mesto gde se hrani. Ritska senica se gnezdi u ovom rezervatu, a zanimljivo je da gnezdo gradi mužjak, dok se ženka nalazi negde u blizini. Kada je gnezdo sagrađeno, ženka ga, ukoliko joj se ne svidi, kljunom razruši. Treba pomenuti još da je ovde stanište patke njorke i crne patke.

Takođe veliki broj beskičmenjaka, vodozemaca, gljiva i sisara sačinjavaju živi svet ovog rezervata. Među najinteresantnijim vrstama sisara je evropski dabar, vrsta koja je nestala krajem XIX veka, a na teritoriju Zasavice je 2004. godine doneto oko 35 jedinki. Procenjuje se da ih sada ima između 80 i 100 i svaka jedinka je čipovana kako bi bila praćena. Pored ovih zanimljivih vrsta, Zasavicu nastanjuju i bivoli, buše, balkanske koze, podolsko goveče, karakačanske ovce, mangulice i magarice.

Naime, ovaj rezervat prirode je najveća uzgajivačnica muznih magarica koji se nalazi u ovom delu Evrope. Ovde se nalazi oko 120 jedinki magarica, od čijeg mleka se prave brojni kozmetički preparati. Čuvene su kreme, losioni, sapuni, liker i najnoviji proizvod, sir od magarećeg mleka koji se jedino proizvodi u Zasavici. Za izradu jednog kilograma magarećeg sira potrebno je oko 25 litara mleka, tako da njegova cena dostiže čak 1000 evra.

Turistička ponuda

Zahvaljujući jedinstvenim i očuvanim pejzažima, autentičnim obeležjima i kulturno istorijskim spomenicima, Zasavica je primamljiva turistička destinacija. Rekreacija, odmor, plovidba, proučavanje i osmatranje prirode, sve su ovo mogućnosti koje ovaj specijalni rezervat prirode pruža. Upravo zbog toga ova destinacija je primamljiva za đake i studente koji kroz boravke tokom jednog ili više dana mogu da obave svoja istraživanja, te je ovo područje zanimljivo i praktično za naučna i stručna istraživanja. Za sportski ribolov, tu su posebno uređene čeke i ribarske lokacije, kao i 18 čamaca koji su ribolovcima na raspolaganju.

Turistima je na raspolaganju i brod Umbra, koji je dobio ime po retkoj vrsti ribe koja nastanjuje ove močvarne predele. Ploveći brodom možete se uveriti u lepote ovog rezervata, na deonici od Valjevca do Šumareve ćuprije, u dužini od 7km. Pored uživanja u prirodi, posetioci neretko imaju priliku da vide brojne močvarne i šumske ptice u letu.

Glavno turističko mesto predstavlja Vizitorski centar. Drvena građevina sa tornjem koji je visok 18m, a sa koga se može videti ogromni pašnjak i reka Zasavica. U sklopu centra se nalazi suvenirnica kao i dve sobe sa 7 ležaja i dve pomoćne prostorije. Pored centra se nalazi dok gde je usidren turistički brod Umbra.

Takođe, turističku atakciju predstavlja dolap koji se nalazi u krugu ovog centra. Posetioci mogu da obiđu i „Bircuz kod dabra“ kao i etno-sobu, u kojoj su izloženi stari kućni i poljoprivredni predmeti i alati koji potiču iz perioda sa kraja XIX i početka XX veka. „Bircuz kod dabra“ je opremljen roštiljem i kotlićem tako da posetioci mogu sami da spremaju hranu. Vizitorski centar radi svaki dan tokom godine i otvoren je 24h, a turisti se ovde mogu informisati o rezervatu. U izgradnji je rimska seoska kuća (Villa rustica romana), koja je deo projekta za razvoj turizma i edukacije ovog kraja.

Za ljubitelje kampovanja, na udaljenosti oko 200m od puta ka Vizitorskom centru, nalazi se auto-kamp, „Camping Zasavica“. Kamp obuhvata 42 mesta, a svako mesto je snabdeveno pijaćom vodom i strujom, pomoću najsavremenijih uređaja. Parking mesta su oivičena stablima i cvećem, a na ulazu u kamp se nalazi recepcija koja sadrži telefon, faks i kompjuter.

Tu su takođe i prostorije za druženje, vešeraj, kuhinja i sanitarni prostor. U prostoriji za druženje postoje TV, dvd, kamin sa roštiljem, prostor za pripremanje hrane i bežični internet. Ovaj auto-kamp je ocenjen sa tri zvezdice.

Postoji mogućnost obilaska Sirmijuma, koji je jedan od najznačajnijih gradova Rimskog carstva, a to je današnja Sremska Mitrovica. Turisti mogu da obiđu Carsku palatu, Muzej Srema, Žitni trg. Svakako, Sremska Mitrovica, ima veoma interesantnu i bogatu istorijsku ponudu.

Zanimljivosti

Postoji verovanje da su na ovom prostoru još oko 3000 godina pre nove ere živeli ljudi, koji su ovde kopali kanale i okolna polja navodnjavali vodom iz ovih kanala. To je uticalo na promenu toka Drine i Save, a samim tim i do pojave rečnih meandara. Upravo zbog ovoga je reka Zasavica dobila današnji izgled.

Takođe, brojne legende o zmajevima se vezuju za ovaj kraj. Još u predanjima Kelta, postoje priče da su ova veličanstvena stvrenja bila stanovnici ove močvare. Čak i danas kruže priče da u Zasavici žive zmajevi, a prepoznaju se po tome što su odozgo glatki i sjajni, a odozdo crni i rutavi, a ovaj opis odgovara vidri.

Smeštaj

Turistima je na raspolaganju domaćinstvo Čikić koje u sklopu svog smeštaja nudi besplatan WiFi, roštilj, bicikle. U ponudi je i kontinentalni doručak, kao i usluga čuvanja dece. Cene se kreću od 1000 – 1800 dinara po osobi/po danu u zavisnosti od vrste usluge.

Na obali reke Save, u Sremskoj Mitrovici, nedaleko od rezervata, nalazi se i hotel „Posejdon“. U ponudi ima restoran, bar i poslugu u sobi. Sobe sadrže terase sa pogledom na reku, klimu, TV, WiFi. Kontinentalni doručak se služi u restoranu koji je u sklopu objekta. Cena smeštaja je oko 5500 dinara.

Posetioci  mogu da iznajme smeštaj u Vizitorskom centru, a cena noćenja sa doručkom (3 jaja, slanina od mangulice) iznosi 1000 dinara.